4 mei 1949. Met nog vier weken te gaan tot het einde van de Italiaanse competitie leidt Torino de ranglijst met vier punten voorsprong op Inter Milan. Het Granata-team is waarschijnlijk het beste team van het land, en hun vijfde landstitel op rij lijkt onvermijdelijk. Maar dan treft een ramp Torino. Het vliegtuig dat het team thuisbracht na een vriendschappelijke wedstrijd in Portugal stortte neer in de buurt van de Basilica de Superga, aan de noordzijde van Turijn. Er waren geen overlevenden. De ramp van Superga schokte de voetbalwereld, en veranderde de geschiedenis ervan voor altijd.
‘Il Grande Torino’
Het begon allemaal in de jaren 1940. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de stad Turijn vijf jaar lang hevig gebombardeerd. Het was een strategisch punt voor het Italiaanse leger en had vele industriële installaties. Daardoor was het een natuurlijk doelwit voor de geallieerden. Maar tegelijkertijd bloeide er een fenomenaal voetbalteam op in de stad. Maar het was niet Juventus, dat alle harten van Italianen had veroverd in de jaren 1930. Het waren hun buren, Torino FC.
Door de adoptie van een revolutionaire 3-2-2-3-formatie en het aannemen van spelers die in dat systeem pasten werd Torino in een paar jaar tijd een grootmacht. Valentino Mazzola en Ezio Loik waren de cruciale aanwinsten die Torino naar het volgende niveau tilden. Al snel nam het Italiaanse nationale team dezelfde formatie over en gebruikte het spelers van Torino die aan die manier van spelen gewend waren. Torino won de Serie A en de Coppa Italia in het seizoen van 1942/1943, de laatste voor de schorsing van de Italiaanse voetbalcompetitie vanwege de oorlog.
Nadat het voetbal hervat werd, won Torino vier ligatitels op rij, waaronder het noodlottige toernooi van 1949, toen de tragedie van Superga plaatsvond.
De ramp van Superga
Om 17:05 op 4 mei 1949 crashte en vliegtuig op de Basilica van Superga. Slecht weer, mogelijk in combinatie met een kapotte hoogtemeter, leidde tot het ongeluk. Even later beseften de autoriteiten ter plekke dat het vliegtuig de ploeg van Torino vervoerde, die uit Lissabon kwam na een vriendschappelijke wedstrijd tegen Benfica te hebben gespeeld. Er stiervan 31 mensen in het ongeluk en er waren geen overlevenden. Spelers, coaches, clubpersoneel en officials van Torino, maar ook drie journalisten en vier bemanningsleden.
Sauro Toma, een verdediger, reisde niet naar Portugal vanwege een blessure. Hij was een van de drie teamleden die in Italië bleef en overleefde. De andere twee waren reservespelers. Clubvoorzitter Ferruccio Novo, de architect van het team bleef ook in Turijn vanwege ziekte.
Een dag na de ramp benoemde de Italiaanse Federatie Torino als erekampioenen. Er was een enorme begrafenis in Turijn, en naar verluidt brachten meer dan een half miljoen mensen hulde aan een van de beste Europese teams aller tijden.
Ten tijde van het ongeluk moesten er echter nog vier wedstrijden gespeeld worden om het seizoen af te ronden. In plaats van op te geven speelde Torino met de reserveploeg tegen de overgebleven rivalen, die ook een jeugdelftal gebruikten. De Granata won al die wedstrijden, en eindige met vijf punten voorsprong op Inter Milan.
Verbinding met River Plate
22 dagen na de ramp bood River Plate aan om een vriendschappelijke wedstrijd te spelen tegen Torino, om te helpen met geld inzamelen voor de families van de slachtoffers. De Argentijnse kant, die bekendstond als La Máquina, was ook een formidabel team, met legendes zoals Afredo di Stéfano en Adolfo Pedernera. De Torino Simbolo, zoals de thuisploeg genoemd was voor die speciale wedstrijd, speelde met een all-starselectie bestaande uit de beste spelers van de Italiaanse competitie. Het resultaat was 2-2, en er ontstond een speciale relatie tussen de twee clubs. Twee jaar later vierde River Plate hun 50e verjaardag en nodigden ze Torino uit voor een vriendschappelijke wedstrijd in Argentinië.
Meer dan 70 jaar later is de verbinding tussen Torino en River Plate nog steeds tastbaar. De Italiaanse zijde gebruik een diagonale sjerp in hun uitshirt, wat een eerbetoon is aan het thuisshirt van River. De Zuid-Amerikaanse club deed hetzelfde, en gebruikt af en toe een kastanjebruin shirt als eerbetoon aan Torino. Ook hebben meerdere spelers beide shirts gedragen; Enzo Francescoli is hiervan het beroemdste voorbeeld.
Boek een trip naar Torino FC
Na het ongeluk heeft Torino zich nooit hersteld. Het team dat ooit 10 spelers naar het Italiaanse nationale team stuurde vervaagde over de jaren, en de lokale rivaal Juventus herkreeg zijn status als het beste team van Turijn en het hele land. Maar Il Grande Torino was zo speciaal dat het een stempel op de stad heeft gedrukt. Tegenwoordig springt de club rond in de Serie A en B. Ze hebben een ligatitel gewonnen in de jaren 1970, maar het was een kort moment van glorie. Juventus, de grotere en rijkere club heeft zichzelf geherpositioneerd tussen de topteams van Italië.
Maar ook al is Juventus de mainstreamclub, Torino behoudt een speciale reputatie voor de burgers van Turijn. Het is een erg populair team, ondanks het gebrek aan titels de afgelopen decennia. Er is een museum in de stad dat het gouden tijdperk van het team herinnert. En het Stadio Communale van Turijn is in 2016 hernoemd naar het Stadio Olimpico Grande Torino. De Granata zijn een paar keer van speellocatie veranderd, waaronder Stadio Filadelfia ten tijde van het ongeluk, en Delle Alpi, die ze deelden met Juventus.
Als je een historische club met een ziel die buiten de schijnwerpers staat wilt bezoeken dan is Torino jouw team. Boek nu een trip naar Torino!
